Melatonin กับการนอนหลับ

ปัจจุบันมีผู้คนที่มีความสนใจเกี่ยวกับสุขภาพมีการสอบถามเข้ามาเยอะมากเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและหนึ่งในสารที่มีการสอบถามกันเข้ามามากที่สุดก็คือ Melatonin ซึ่งเป็นสารที่เชื่อกันว่ามีสรรพคุณช่วยส่งเสริมการนอนหลับ ในท้องตลาด แม้กระทั่งใน Platform ออนไลน์ต่างๆก็มีการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ที่อ้างว่ามีส่วนผสมของ Melatonin ให้เห็นกันอย่างมากมาย วันนี้ก็เลยจะถือโอกาสนำข้อมูลเกี่ยวกับ Melatonin มาเล่าสู่กันฟัง เพราะต้องบอกเลยว่าข้อมูลที่อ้างถึงกันส่วนใหญ่เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ที่มี Melatonin ที่พบเห็นกันในสื่อส่วนใหญ่ ค่อนข้างจะคลาดเคลื่อนจากข้อเท็จจริงมากพอสมควร

Melatonin คืออะไร
Melatonin เป็นสารธรรมชาติ เป็นฮอร์โมนที่สมองของเราสร้างขึ้นมา เพื่อมาควบคุม Circadian Rhythm หรือนาฬิกาชีวภาพในตัวเรานั่นเอง โดยสมองจะหลั่งฮอร์โมนชนิดนี้ขึ้นมาในช่วงเวลากลางคืน เพื่อที่จะทำให้ร่างกายรู้สึกง่วงและหลับ สมองของเราจะหลั่งเมลาโทนินออกมาในช่วงประมาณ 2-3 ทุ่ม และจะหลั่งออกมาเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนไปสูงสุดอยู่ที่ช่วงประมาณ เที่ยงคืน ถึงตี 4 หลังจากนั้นจะลดระดับลงอย่างรวดเร็วในช่วงใกล้รุ่ง และหลั่งน้อยมากหลังจากพระอาทิตย์ขึ้น จนกระทั่งหลัง 9 โมงเช้าเป็นต้นไป ก็แทบจะไม่สามารถพบ Melatonin ในร่างกายของเราได้ ดังนั้นโดยภาพรวม Melatonin ก็จะคงอยู่ในร่างกายของคนเราประมาณ 12 ชั่วโมง

ทำไมเราต้องกิน Melatonin เสริม
แม้ว่า Melatonin จะเป็นสารธรรมชาติที่ร่างกายสร้างขึ้นได้เอง แต่ในบางกรณีระดับของ Melatonin ในร่างกายอาจจะมีความแปรปรวนหรือลดลงไปจากปกติได้ สาเหตุที่พบบ่อยๆมีดังนี้

• อายุที่มากขึ้น หลังอายุ 55 ปี ปริมาณการสร้าง Melatonin ของร่างกายจะลดลงอย่างมาก โดยเฉพาะสุภาพสตรีในวัยหลังหมดประจำเดือน นี่จึงเป็นสาเหตุที่ผู้สูงอายุจำนวนมากมักจะมีปัญหานอนไม่หลับ หรือหลับไม่ต่อเนื่อง บางคนหลับเป็นห้วงสั้นๆ แต่นอนหลายช่วง บางคนมาหลับในช่วงกลางวัน ต่างจากเด็กหรือวัยหนุ่มสาว ที่สามารถนอนอย่างต่อเนื่องในห้วงเวลาที่เหมาะสมได้
• การทำงานเป็นกะที่ต้องเปลี่ยนเวลานอนอยู่บ่อยๆ
• การสัมผัสกับแสงสว่างอย่างไม่เหมาะสม โดยเฉพาะแสงในช่วงคลื่นสีน้ำเงิน ซึ่งเป็นแสงที่มักพบได้จากอุปกรณ์อิเลคโทรนิคต่างๆ เนื่องจากช่วงคลื่นแสงดังกล่าวจะระงับการหลั่ง Melatonin ของสมอง
• การเดินทางข้ามเขตเวลา

รูปแบบของ Melatonin ในผลิตภัณฑ์ต่างๆ
ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของ Melatonin ที่มีวางขายกันในท้องตลาด แบ่งประเภทได้เป็น 2 ประเภท

• แบบชนิดออกฤทธิ์สั้น เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะปลดปล่อยยาค่อนข้างเร็ว และหมดฤทธิ์ไปจากร่างกายเร็ว มักจะเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีการระบุปริมาณ 3 มิลลิกรัม 5 มิลลิกรัม และ 10 มิลลิกรัม ต่อหน่วย รูปแบบของผลิตภัณฑ์ที่พบเห็นได้จะมีทั้งชนิดเม็ด ชนิดแคปซูล และแบบเป็นเยลลี่ ผลิตภัณฑ์ในกลุ่มนี้ปัจจุบันในประเทศไทยยังไม่มีการขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้องตามระเบียบขององค์การอาหารและยา (อย.) แทบทั้งหมดที่มีการจำหน่ายจะเป็นการลักลอบนำเข้ามาจำหน่ายจากผลิตภัณฑ์ที่มีในต่างประเทศ ซึ่งทำให้ผู้บริโภคต้องระมัดระวังอย่างมากในการใช้ เพราะไม่มีหน่วยงานใดรับรองมาตรฐานและความปลอดภัยในการใช้ผลิตภัณฑ์
• แบบชนิดออกฤทธิ์ยาว เมื่อรับเข้าสู่ร่างกาย ยาจะค่อยๆออกฤทธิ์และอยู่ในร่างกายนานตลอดทั้งคืน ผลิตภัณฑ์กลุ่มนี้ปัจจุบันมีการขึ้นทะเบียนในรูปแบบของยา โดยมีเพียงชนิดเดียวที่ขึ้นทะเบียนกับองค์การอาหารและยาโดยถูกต้องคือยาชื่อ Circadin ซึ่งมีขนาดเดียวคือ 2 มิลลิกรัมต่อเม็ด

การใช้ Melatonin ที่ถูกต้อง

• ปัจจุบัน Melatonin รูปแบบเดียวที่สามารถใช้ได้โดยถูกต้องตามกฎหมายอยู่ในรูปแบบของยาดังนั้นจึงควรใช้ตามข้อบ่งชี้และคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ซื้อมากินเองหรือปรับเพิ่มลดยาตามความเข้าใจของตนเอง
• ควรกินยาในช่วงเวลาประมาณ 2-3 ทุ่ม เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่สอดคล้องกับการสร้าง Melatonin ตามธรรมชาติของร่างกาย หลังจากกินแล้วร่างกายมักจะง่วงและหลับไปภายใน 2-3 ชั่วโมง ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมในการนอนเพื่อให้มีสุขภาพที่ดี
• ห้ามใช้ในเด็กเล็ก หญิงตั้งครรภ์ หรือ หญิงให้นมบุตร
• ยาอาจจะมีฤทธิ์ที่ทำให้ง่วงซึม หลังกินยาต้องระมัดระวังอย่างมาก หากต้องขับรถ หรือควบคุมเครื่องจักรอันตราย
• ไม่ควรใช้ยานี้ในการรักษาภาวะนอนไม่หลับที่มีสาเหตุมาจากโรคทางกายหรือทางจิตที่ชัดเจน เช่น โรคซึมเศร้า หรือโรควิตกกังวล